• 16 Sep 2018
• Thailand

๘o ปี สวนสัตว์ดุสิต หรือ เขาดินวนา จากนี้ต่อไปจะกลายเป็นเรื่องเล่า

“เขาดินวนา” หรือ “สวนสัตว์ดุสิต” ปิดสิ้นเดือน กันยายน 2561 นับเวลาเป็น 80 ปีที่ เขาดินวนา เป็นสถานที่ที่ให้ความสุขกับผู้คน ทั้งเด็กและผู้ใหญ่ ใช้เป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจ เป็นแหล่งเรียนรู้ แหล่งให้ความรู้ แก่เด็กนักเรียน หลายต่อหลายรุ่นที่ผ่านมา

เขาดินวนา เป็นแหล่งเรียนรู้ที่มนุษย์และสัตว์ต่างๆ สามารถเรียนรู้ซี่งกันและกันได้ ในอีกด้านหนึ่งคือ ห้องทดลองสถานที่จริงทางด้านการศึกษาเต็มรูปแบบ นอกเหนือจากการเรียนการสอนในชั้นเรียน การได้เห็นของจริงจะทำให้เด็กๆเกิดจินตนาการอันจะนำไปสู่ความรู้ ความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ ในอณาคต

เมื่อราว 35 ปีก่อน เด็กๆเริ่มเข้าสู่วัยรุ่น การไปเที่ยวสมัยนั้นนิยมไปเป็นกลุ่มๆ ปะปนกันไป ชาย หญิง เขาดิน ก็เป็นหนึ่งในจุดหมายปลายทางที่ถูกเลือกให้เป็นจุดนัดพบ บริเวณรอบสระนำ้เขาดินจึงเป็นที่นิยมนั่งคุยกันของบรรดาวัยรุ่นหนุ่มสาว บางคนต้องการพาสาวๆ ปั่นจักรยานนำ้รอบสระนำ้เขาดิน ก็ไม่มีโอกาสเพราะไม่มีเงิน ก็คงได้แค่พามานั่งคุยริมสระนำ้พวกเขาก็มีความสุขแล้ว

นอกเหนือจากเป็นแหล่งเรียนรู้และสถานที่พักผ่อนแล้ว เขาดินวนา ยังมีหลุมหลบภัยสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 เป็นหลุมหลบภัยสาธารณะ ถูกสร้างขึ้นในปี พ.ศ. ๒๔๘๔ เพื่อใช้เป็นที่หลบภัยของประชาชนที่มาเที่ยวสวนสัตว์เขาดินวนา และประชาชนในบริเวณใกล้เคียง ในกรณีที่เกิดเหตุฉุกเฉินเมื่อเครื่องบินฝ่ายสัมพันธมิตรบินเข้ามาโจมตีทิ้งระเบิดในช่วงสงครามมหาเอเชียบูรพา

หลุมหลบภัยแห่งนี้สร้างและออกแบบตามมาตรการการป้องกันภัยทางอากาศของทางกระทรวงกลาโหม ที่แบ่งหลุมหลบภัยออกเป็น 3 ประเภท คือหลุมหลบภัยส่วนบุคคล หลุมหลบภัยตามที่ทำงาน โรงเรียน หรือสถานที่ราชการต่างๆ และหลุมหลบภัยในที่สาธารณะ หลุมหลบภัยแห่งนี้ถูกจัดให้อยู่ในประเภทสุดท้าย

ต่อมาเมื่อภายหลังสงครามสงบลง จึงมีการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงหลุมหลบภัยดังกล่าวโดยการสร้างภูเขาจำลองครอบทับ ใช้ประโยชน์เป็นส่วนจัดแสดงเลี้ยง เลียงผา เรื่อยมาก่อนที่ทางสวนสัตว์ดุสิตจะทำการปรับปรุง และพัฒนาหลุมหลบภัยรวมทั้งพื้นที่โดยรอบ เพื่อใช้ประโยชน์ในการจัดแสดงสื่อและนิทรรศการว่าด้วยเรื่องราวของสงครามมหาเอเชียบูรพา และหลุมหลบภัย เช่นในปัจจุบัน

จวบจนถึงปัจจุบันนี้ สวนสัตว์ดุสิต มีอายุถึง 80 ปีแล้ว ถ้าเปรียบเทียบเป็นเราๆ ว่าก้อชราภาพแล้ว ประกอบกับปัญหาในพื้นที่ ที่คับแคบ มีนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติ เข้าเยี่ยมชมเป็นจำนวนมาก ที่จอดรถไม่เพียงพอ จำนวนสัตว์ที่มีเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ และต้องได้รับการดูแล จึงเป็นเหตุผลที่สมควรจะย้ายสวนสัตว์ไปสถานที่แห่งใหม่ ซึ่งคาดว่าจะแล้วเสร็จ ประมาณ ปี 2562 ที่จะถึงนี้

ประวัติความเป็นมา

สวนสัตว์ดุสิต แต่เดิมเรียก สวนดุสิตหรือ เขาดินวนา พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่๕ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นตั้งแต่ปีพ.ศ.๒๔๓๘ หลังจากที่พระองค์ได้ทอดพระเนตรกิจการสวนพฤกษชาติของต่างประเทศและพบว่าสวนพฤกษชาติเป็นสถานที่ที่ให้ความรู้ความเพลิดเพลิน และเป็นที่พักผ่อนหย่อนใจของประชาชน จึงมีพระราชดำริให้จัดสร้างขึ้นในประเทศไทยบ้าง โดยโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นในพื้นที่ราบทางด้านทิศตะวันออกติดคลองเปรมประชากร (ถนนพระราม ๕) ด้วยการขุดสระน้ำใหญ่ ประกอบคูคลองระบายน้ำ และถนน แล้วนำดินขึ้นมาเป็นเนินเขา เรียกว่า เขาดิน และรอบๆเขาดินนั้น ทรงโปรดเกล้าฯ ให้ปลูกลงพรรณไม้นานาชนิด สร้างขึ้นเป็นสวนพฤกษชาติ สำหรับส่วนพระองค์ เรียกว่า วนา รวมอาณาเขตส่วนนี้ทรงโปรดเรียกว่า เขาดินวนา โดยในขั้นต้นพระองค์ให้สร้างขึ้นสำหรับ เป็นที่ประพาส ทรงพระเกษมสำราญส่วนพระองค์ และข้าราชบริภารฝ่ายในก่อน ดังนั้น สวนดุสิต หรือ เขาดินวนา จึงเป็นส่วนหนึ่งในเขตพระราชฐานพระราชวังดุสิต

ต่อมา ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗ ทรงมีพระราชดำริที่จะทำนุบำรุงสวนแห่งนี้ให้กว้างขวาง และดีกว่าที่เป็นอยู่ และเปิดให้ประชาชนมาเที่ยวพักผ่อนหย่อนใจด้วย

ภายหลังจากการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. ๒๔๗๕ แล้ว คณะรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม จึงได้กราบบังคมทูลขอพระราชทานสวนดุสิต ให้ดำเนินการจัดทำเป็นสวนสาธารณะ และเป็นที่พักผ่อน หย่อนใจของประชาชน ในเวลานั้นพระองค์เจ้าทิพอาภาเป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ได้พระราชทานอนุมัติในนามของ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดลรัชกาลที่ ๘ ให้เทศบาลนครกรุงเทพรับบริเวณสวนดุสิต หรือ เขาดินวนา สนามเสือป่า และสวนอัมพร มาจัดเป็นสวนสาธารณะได้

จากนั้นทางเทศบาลนครกรุงเทพ ได้จัดการย้ายกวางดาว และสัตว์ชนิดต่างๆ มาจากสวนอัมพร และ ย้ายสัตว์บางชนิด เช่น จระเข้ ลิง จากสวนสราญรมย์ มาไว้ที่เขาดินวนา และได้ขอให้ทางสำนักพระราชวัง ส่งช้างหลวงมาให้ประชาชนได้ชมในวันอาทิตย์ และเมื่อปรับปรุงสิ่งก่อสร้างต่างๆ เรียบร้อยแล้วทางเทศบาล นครกรุงเทพจึงเปิดสวนดุสิตให้ประชาชนเที่ยวชม และพักผ่อนหย่อนใจได้เมื่อวันที่ ๑๘ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๘๑ และให้เรียกสวนดุสิตนี้ว่า สวนสัตว์ดุสิต ซึ่งถือได้ว่าเป็นสวนสัตว์แห่งแรกในประเทศไทย

ขอขอบคุณ: www.dusit.zoothailand.org/